GENÇ HAYAT DERGİSİ - SAYI: 15 (AĞUSTOS 2019)

14 MERHABA Merhaba, mazi fiili ile mensub olup “sâdefte ruhben” takdirindedir. Ruhb “genişlik” manasındadır ki “genişliğe tesadüf ettin” demek olur. Arapçada merhabaya “ya ehlen ve sehlen” kelimelerini dahi ilave ederler ki ehlen, “Ehlini buldun, müâneset ve ülfet et” ve sehlen, “Düz bir mekâna geldin” demektir. ORTANCA Japonca “Ortançiya”dan dilimize geçmiş, kar çiçeği gibi top top açılır, renkten renge girer, nihâyet bir tatlı pembede karar kılar. Kartopu çiçeği de denir. Buna “Japon gülü” de denildiği işitilmiştir. Hakikatte ortancalar memleketimize Japonya’dan getirtilmişse de Japon gülü, ortancanın mensup olduğu dokuz cins meyânında en latif cinsidir. Her ortancaya denmez, öyle her yerde bulunmaz. PAÇA Koyun, inek gibi hayvanların ayağının dizden aşağı kısmına denir. Bu kelimenin aslı Farsçada pâçe’dir. “Ayak” manasındaki “pâ” ile küçültme edatı olan “çe”den mürekkeptir. Paçavra ise “Eski libas parçası, kirli bez” demektir. Bu kelime “pârçe” ile “esvâbın dış yüzü” manasına gelen “evre” lafzından mürekkeptir ki, aslı "pârçe-i evre"dir. PELESENK Diline pelesenk etmek, diline dolamak manasında kullanılır. Oysa pelesenk değerli bir ahşap; adını Arapça “belesan”, “balsam” yani reçine kelimesinden alır; pek çok türleri vardır; Guaiacum sanctum, Karayipler’de yetişir, dünyanın en sert ve en ağır tropikal ağacıdır. Türlü bitkilerden çıkarılan balsam, kokulu bir reçineye de denir. Bu ağacın çeşitli türlerinin doğramacılıkta kullanılan kerestesi değerlidir. ‘Mekke pelesengi’ (Balsam-ı Mekke) olarak bilinen balsam (belsem); Kızıldeniz’in Afrika ve Asya kıyılarında yetişen küçük çiçekli bir ağaç türünün gövde ve dallarının yaralanması ile elde edilir; bu salgı önce şurup kıvamında iken zamanla sertleşir. Hoş kokusundan ötürü koku verici olarak kullanılır, ayrıca midevî, balgam söktürücü etkilerinden de yararlanılır. Özellikle İslam coğrafyasında kullanımı yaygındır; çeşitli adlarla bilinen birçok türü vardır: Doğu pelesengi, Hakiki pelesenk, İstanbul pelesengi…