GENÇ HAYAT DERGİSİ - SAYI: 02 (TEMMUZ 2018)

5 3 padişah döneminde mimarbaşılık yapan Osmanlı baş mimarından söz ediyoruz. Yakın arkadaşı ve şair Saî Mustafa Çelebi’ye yazdırdığı söylenen biyografisine göre; Kayseri Ağırnas’ta dünyaya gelmiş. Ancak doğum tarihi hakkında kesin malumat bulunmuyor. Yavuz Sultan Selim döneminde devşirilerek İstanbul’a getirilen Sinan, Mısır seferine katılmış ve sefer güzergâhı boyunca mimari eserleri görme ve inceleme imkânı bulmuş. Meraklı, zeki ve fırsatları değerlendiren birisi. Bir o kadar da azimli ve işine âşık. Onun içindir ki 1532 Almanya ve 1534 Irakeyn seferlerinde hemen dikkatleri üzerine çekmiştir. Irakeyn seferi esnasında, Lütfi Paşa’nın emriyle üç kadırga yapmış ve gemileri bütün teçhizatıyla donatarak suya indirmiş ve idaresini de üzerine alarak Safeviler hakkında bilgi toplamış ve seferin sonucuna tesir etmiştir. 1538 Boğdan seferinde Prut Nehri üzerine yapmış olduğu ve 13 günde tamamladığı köprü ile bir kez daha dikkatleri üzerine çeker ve Lütfi Paşa’nın emriyle 48 yaşında mimarbaşılığa getirilir. Birçok eser inşa etse de mimarlığını üç aşamada ve üç eser üzerinde saflara ayırır; Şehzade Camii’ni çıraklık, Süleymaniye’yi kalfalık, Edirne Selimiye’yi de ustalık eseri olarak belirtir. Yaşının kemale erdiği zamanda bile azmini ve iş aşkını kaybetmez. Hatta Selimiye Camii’ni inşa ettiği sırada 83 yaşındadır. 100’lü yaşlara ulaştığı bilinen Mimar Sinan, 1588 yılında vefat eder. Mimarlığı müddetince tespit edildiği kadarıyla 92 cami, 52 mescit, 55 medrese, 7 darül-kurra, 20 türbe, 17 imaret, 3 darüşşifa (hastane), 6 su yolu, 10 köprü, 20 kervansaray, 36 saray, 8 mahzen ve 48 de hamam olmak üzere 365 eser vermiştir. Selimiye Camii İkinci Selim’in emriyle Edirne’de Kavak Meydanı olarak bilinen mevkide, Mimar Sinan tarafından 1568-1574 yılları arasında inşa edilmiştir. Osmanlı mimarisinin ulaştığı en yüksek seviyeyi temsil etmekte olup Koca Sinan’ın ustalık eserim diye nitelediği bir şaheserdir. 130x190 metre ölçü biçimindeki bir avlunun ortasında yer almaktadır. Kubbe yüksekliği 43.28 metre çapı 31.22 metre olup ağırlığı 2000 tondur ve sekiz sütun (fil ayağı) üzerine oturtulmuştur. Selimiye’nin kubbesi Osmanlı mimarisinin olduğu kadar, kubbeli yapı geleneğinin en büyük aşamasıdır. Sarımtırak renkte kesme taştan yapılmıştır. Ahşap ve çini sanatının önemli örneklerini görmek mümkündür. Minareleri daha öncekilerden farklı olarak ana yapı ile birleştirilmiş, ana kubbenin yükünü alarak dengeli bir şekilde dağılması sağlanmıştır. Minareler 70.89 metre yüksekliğinde olup üç şerefelidir. Her şerefeye çıkan merdiven ayrıdır. Süleymaniye ve Şehzadebaşı camilerine göre yarım kubbeleri küçültülerek, ana kubbe daha çok ön plana çıkartılmıştır. Zıvana Farsça zebâne/zübâne kelimesinden galatlaşmıştır. Dil anlamına gelir. Sözlük anlamından ziyade farklı alanlarda kullanılan terim anlamlarıyla bilinir. Genel olarak birbirine geçecek olan iki parçaya biri erkek, diğeri dişi olmak üzere yapılan dil ve onun gireceği delikten oluşan tertibata verilen isimdir. Bunun erkeğine zıvana dili ve delik kısmına zıvana deliği ve her ikisine zıvanalı geçme denilir. Mimaride ise zıvana sütunla başlık ve altlığını birbirine bağlamakta ya da minare örgüsünde olduğu gibi taşların üst üste eklenmesinde kullanılmış olan, günümüzde “saplama” adı da verilen kare, bazı örneklerde yuvarlak kesitli, kalın ve başsız bir çivi şeklinde yahut yassı ve uçlara doğru genişleyen formda, kenet gibi kurşunla tespit edilen, dövme demir bağlantı elemanına verilen isimdir. Uçlara doğru yüzeyi tırtıklı olan tipleri de vardır.